تاریخ شهرسازی ؛ تمدن های اولیه و شهر نخستین+ جداول

تاریخ شهرسازی به پیش از پیدایش شهر ها بازمیگردد. زمانی در حدود یک میلیون سال پیش که موجوداتی شبیه به انسان زندگی میکردند. 25000 سال قبل از میلاد رشد فیزیکی و ارگانیک هموسپین ها به پایان رسید. هزاره هفتم قبل از میلاد عصر یخبندان تمام میشود و باعث ایجات مناطق آبرفتی مناسب سکونت میشود.

پروفسور چایلد معتقد است معیشت بر پایه یافتن خوراک تنها شیوه امرار معاش بوده که با نام توحش مورگان شناخته میشود.

عصر برنز

عصر برنز از 3000-2500 سال قبل از میلاد آغاز و بیش از 2000 سال به طول انجامید. از نظر چایلد اولین سکونتگاه ها به دلیل تولید خوراک بیشاز نیاز شکل گرفت.

پروفسور برستد انقلاب کشاورزی را در موقیت مساعد جنوب شرقی مدیترانه در حوالی هلال حاصل خیز میداند. تمدن های هفت گانه شهری که گلاین دانیل به آنها اشاره کرده شامل بین النهرین(سومری ها)، مصر، هند، چین، آزتک و المک، مایا و اینکا هاست.

آغاز این هفت تمدن در فواصل متفاوتی انجام گرفته است. اولین تمدن های ایجاد شده بین النهرین، مصر و هند است که معروف به تمدن های مرده هستند. جالب است بدانید تمدن های غربی نیز از این سه تمدن نسات گرفته اند.

مهم ترین نظریه یا اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم محکم ترین نظریه چاید به نظریه هیدرولیک مشهور است. که باعث تشکیل دولت ها شده و در نتیجه انقلاب تاریخ شهرسازی اتفاق افتاده است.

در مقابل جین جیکوبز نظریه ای مخالف را دارد که عنوان کرده کاورزی بر پیدایش شهر ها تقدم ندارد و متاخر از آن است.

جین جیکوبز در کتاب اقتصاد شهر ها بر پایه مشاهدات باستان شناسان در آناتولی استوار شده و عامل ایجاد شهر را پیدایش دولت ها میداند نه پیشرفت کشاورزی.

نظریات پیرامون تکوین شهر ها

تمدن بین النهرین

تاریخ شهرسازی بین النهرین در پایتختی به نام آکد شکل گرفته که فاقد حکومتی یکپارچه بوده. از مهم ترین شهر های تمدن بین النهرین میتوان به آکد- اور- اربیل- اورشلیم- وارک و بابل اشاره کرد.

تمدن مصر

در این تمدن خداپادشاه جای خود را به خدای مطلق میدهد که همان فرعون است. برخلاف بین النهرین از حکومتی یکپارچه بهره میبرده. به اعتقاد هرودوت مصریان به حد افراطی مذهبی بوده اند.

ویژگی های شهرسازی مصر

• عدم شکل گیری حصار
• عدم شکل گیری تل
• استفاده از شبکه شطرنجی در ساخت سکونتگاه ها

تمدن هند (هاراپا)

تمدن هند در کنار رودخانه حاشیه ای سند و گنگ گسترش یافته. دره سند از بارندگی کمتر و خاک حاصلخیزی برخوردار است و دره گنگ از هوایی مرطوب در ناحیه بنگال حکایت دارد.

تمدن هند برگرفته از مذهب بوده و رویه ای خداپادشاهی داشته. مذهب کالبد و فیزیک شهر را تحت تاثیر قرار میداد. از نظر سازمان اجتماعی هیچ اثر بدیهی از اقتدار و سلطنت در اشکال مختلف دیده نمیشود و طبق بررسی ها همگی برگرفته از اعتقادات مذهبی بوده است.

طرح مربع تکرار شونده در شهرسازی هند بسیار تاثیر گذار است. علل فلسفی و مفهوم مذهبی نقشه شطرنجی برگرفته از ماندلا میباشد. این طرح بر اساس سلسله مراتب کاستی تقسیم میشود و با دور شدن از مرکز درجه تقدس کاهش میابد. بدین ترتیب فرادستان و فرودستان و معبد از درون شهر جدا میشوند و معبد در بالادست قرار میگیرد.

فرم و کالبد

اولین پیدایش شهرسازی آگاهانه و بکارگیری شبکه شطرنجی در تاریخ شهرسازی در تمدن هند مشاهده شده است. عملکرد قلعه در شهر های هند باعث کنترل دیوانی بر مواد غذایی و محل گردهمایی مردم شده.جالب است بدانیم علت اصلی ساخت شطرنجی در تمدن هند حفظ مصالح زمین داران عنوان شده است.

پایان تمدن هند

در سال 1750 قبل از میلاد سیلاب، خشکسالی و حمله اقوام آریایی باعث از بین رفتن هند، بخشی از این تمدن به ایران و بخشی به چین منتقل گشت و در انگاره های شهرسازی غربی هم تاثیر گذار بود.

تمدن چین

تمدن چین از لحاذ نفوذ مذهب در انگاره ها در سطح پایین تری نسبت به تمدن هند قرار میگیرد. از لحاط تداوم تاریخی تمدن چین از جایگاه با اهمیتی برخوردار است. این تمدن رودخانه ای تحت انگاره های مذهبی هند میباشد اما مذهب در آن به پر رنگی هند نیست و در حاشه قرار دارد. در تاریخ شهرسازی چین از نظر طبقات اجتماعی دو گروه جنگجو و کشاورز وجود دارد.

بافت شهر

شهر سازی تمدن چیم منظم و برگرفته از طرحی از پیش تعیین شده میباشد. که طرحی شطرنجی را ترسیم میکند. یک از مهم ترین المان های تاریخ شهرسازی چین حصار میباشد.

محل اولین تمدن چین در جلگه آبرفتی رود زرد است که نام آن آ« یانگ میباشد. شهر چانگ آن مهم ترین شهر تمدن هند بوده که الگوی غالب شهر های ژاپن هم بوده است. پیش از اقتدار پکن بزرگترین و باشکوه ترین شهر چین محسوب میشده.

تمدن ژاپن

تمدن ژاپن متاثر از چین بوده ولی در ادامه تحت تاثیر آن قرار نمیگیرد. فرهنگ شهری ژاپن شباهت زیادی به فرهنگ مصر دارد به واسطه شرایط جغرافیایی مانند دور بودن از سرزمین اصلی آسیا و ثبات سیاسی. همچنین امنیت و عدم لزوم احداث سیستم دفاعی باعث شده شباهت آن به تمدن مصر غیر قابل انکار باشد.

تمدن ژاپن اولین تمدنی بوده که در آن مقر حکومت جابجا میشود.

نانیوا که توسط شهرسازی به نام هیرابو ساخته شده بود به دلیل عدم حمایت مذهبیون و نجیب زادگان مجبور به جابجایی میشوند. فوجیوارا نیز به دلیل موقعیت حغرافیایی محدود کننده تداومی در پایتخت بودن ندارد.

خلاصه + تمدن های آمریکا لاتین